Visual essay
The future is now
De toekomst maken we nu. En we staan op een kantelpunt met enorme mogelijkheden. Voor onze samenleving. Voor organisaties. Voor mensen. Maar daarvoor moeten we niet door op de oude weg. Die mogelijkheden kunnen benutten vraagt om een andere mindset, om ander leiderschap, om een andere manier van besturen. Dat is ook nodig om in de toekomst succesvol te zijn en te blijven.
door Ellemiek Etman, © 2021
met tekeningen van Daniëlle Davidson >
We zijn toe aan een nieuw fundament. Een nieuw fundament onder ons denken en doen. Een andere mentale oriëntatie. Dat gaat niet vanzelf. We hebben heel hard mensen nodig die ons daarin voor gaan. We hebben nieuwe leiders nodig die disruptive zijn in hun denken en doen; leiders die in staat zijn om vanuit hun hele mens-zijn naar een menswaardige, duurzame toekomst te leiden, en organisaties en samenleving hierop in te richten. Dat vraagt om deep leadership.
Deze leiders zijn de mensen die in deze tijdsperiode helpen om als mensheid de paradigmashift door te maken.
Die met nieuwe ideeën komen voor oude problemen.
Die de basis leggen van leven en werk in de toekomst.
Die ons leiden naar een andere manier van leven en werken.
Het zijn de transitiedenkers, de koplopers, de gamechangers en changemakers die de transitie zijn aangegaan en het pad effenen voor ander leiderschap, voor de mensen die na hun komen. Ze breken de status quo open en maken zich een breder fundament eigen dat past bij de essentie van ons menszijn.
Dat gaat niet vanzelf. We zijn allemaal opgegroeid binnen de normen en waarden van het oude denken. De een houdt er misschien meer aan vast dan de ander. Maar wat we delen: we zijn er allemaal door beïnvloed. We zijn er mee groot gebracht. En we zijn ermee succesvol geworden. Al voelt het misschien niet altijd als werkelijk succesvol.
Het oude paradigma met zijn focus op welvaart, economie, materie en maakbaarheid kent veel negatieve effecten: klimaatschade, noodzakelijke migratie, psychische problematiek als gevolg van stress en ontevredenheid, overconsumptie wat leidt tot ongezonde mensen (en een steeds duurder worden zorgstelsel), milieuvervuiling en een groeiende kloof tussen arm en rijk. We hebben onze (mainstream) levensstijl, onze economie, onze samenleving, onze organisaties, onze teams, ons werk, ons leiderschap niet gebaseerd op wie we zijn, maar op wat we willen hebben en moeten doen.
Het stelt ons leven in dienst van werken en economie, en niet van het doel van de mens: zelfverwerkelijk. Sterker nog, gebrek aan ontspanning, aan niet-moeten, aan rust, tijd, stilte vervreemdt mensen van zichzelf. Van elkaar. En van hun (natuurlijke) omgeving. En daarvoor betalen we tol. Steeds duidelijker wordt het dat het anders moet. Dat dit niet de toekomst is die we wensen voor de generaties na ons.
Tegelijkertijd blijven oude systemen in stand. De huidige manier om op deze vraagstukken te reageren voldoet niet meer; we sleutelen aan onderdelen. Iets waar voldoende draagvlak voor is. We rationaliseren. We brengen de cijfers in beeld. En we pakken een behapbaar stukje om te verbeteren. Dan zeggen we dat we er hard mee aan het werk zijn, maar de werkelijkheid is dat we niet echt iets veranderd hebben. We doen het, kortom, zoals we al heel lang gewend zijn vraagstukken aan de te pakken.
Maar het gaat te traag en het hele systeem is zo vervlochten en zit zo complex in elkaar, dat dit niet de verandering geeft die we nodig hebben. De status quo gaat ons niet de toekomst brengen die we voor ogen hebben. De traditionele aanpak werkt niet meer. Het moet anders. En wel zo fundamenteel anders, dat je kunt spreken van een transformatie. Dat vraagt om een redesign van ons economisch systeem. Van onze samenleving. Het vraagt om een redesign van leiderschap. Al die vraagstukken lossen we niet op met dezelfde denkwijze als waarmee we ze gecreëerd hebben. Het begint bij een andere denkwijze tussen de oren van mensen.
Ondertussen denderen ontwikkelingen door. Artificial intelligence dwingt ons tot de vraag wie zijn we? Waarin ligt de toegevoegde waarde van mensen? Daar zijn antwoorden op, maar die vind je niet in de huidige, rationele manier van denken.
Kennis wordt wereldwijd steeds meer gemeengoed, en voor de meeste bedrijven levert het steeds minder concurrentievoordeel op. Waarop kun je dan concurreren? Het antwoord ligt in hogere levels van samenwerking, inventiviteit en creativiteit. Typische menselijke eigenschappen die door een nadruk op analyse, logica en rationaliteit lang onderbelicht zijn gebleven.
Jongere generaties werkenden stellen andere eisen aan werk. Werk hebben is niet genoeg. Het moet er ook toe doen.
De culturele achtergrond van mensen, tot slot, wordt diverser. Teams worden diverser. Dat brengt vernieuwing en verrijking. Maar ook vragen en uitdagingen om mensen te verbinden en te laten samenwerken. Voorbij oordelen, voorbij het ik, naar ons mens zijn.
Steeds weer opnieuw wijzen ontwikkelingen ons de richting, die we toch maar moeilijk kunnen zien: wie ben je? Wat maakt ons mensen uniek? Wie zijn we in essentie? En hoe richten we de wereld in op een manier die past bij onze essentie? Onze economie, de samenleving, organisaties, teams, werk, je leiderschap, je bestuurdersstijl, je persoonlijk leven? Hoe richt je die in, welk fundament is er nodig om te zorgen voor een menswaardige, duurzame toekomst?
Ik ben hoopvol. Steeds meer mensen zoeken naar zingeving, naar ‘anders’. Ze houden het niet vol. Of ze hebben hun stip op de horizon bereikt maar het geeft niet de voldoening of het succes wat ze ervan hadden verwacht. Mensen gaan op zoek, de drang tot menswaardigheid en zelfrealisatie zit diep in gebakken. Ze geven gehoor aan een dieperliggend verlangen om van betekenis te zijn. Je werkt dan voor jezelf én voor de mensheid.
Dat zijn de nieuwe leiders van deze tijd: mensen die disruptive willen én durven zijn in hun denken en doen. Niet verwoestend, wel fundamenteel anders. Die een nieuwe norm neerzetten. Die hun positie, functie, mogelijkheden benutten om verschil te maken. Ware leiders. Deep leaders. Zulke leiders kunnen de wereld veranderen.
Jouw leiderschap
We moeten onszelf dus leiden naar een andere manier van denken en doen die rechtdoet aan ons menszijn. De moed om zaken onder ogen te komen, jezelf onder ogen te komen en ‘het juiste’ te doen. Maar waar richt je je op als de pijlers niet langer bestaan uit winst, materiële groei, ‘hebben’, uiterlijk succes? Als de buitenwereld die voorheen jouw succes bepaalde, niet langer een ijkpunt is om je gedrag aan af te meten? Wat doe je als er geen externe pijlers meer zijn waarnaar je je leven kunt richten? Wanneer ‘doe je het dan goed’?
Die shift vereist om te kijken naar je eigen denk- en handelingsrepertoire en je onafhankelijk van het systeem op te stellen, waarin je werkt en leeft. Om bestand te zijn tegen het automatisch naleven van waarden en normen omdat dat wordt verlangd door je omgeving, door de cultuur, door je opvoeding of scholing. Om het lef te hebben om ongemakkelijke maar legitieme vragen te stellen en te doen wat gedaan moet worden, ook als dat op weerstand stuit. In je bestuur, je MT, je organisatie, je achterban. Bij je partner, je kinderen eventueel. Dit alles vraagt om diepgaande zelfkennis en het vermogen om zogenaamde tegenstellingen te integreren: logica én intuïtie, denken én gevoel, analyse én empathie. Niet langer staan het ego en het uitbouwen van de status quo centraal, maar de toekomst die we samen willen creëren.
Hier komt werkelijke authenticiteit om de hoek kijken. Authenticiteit is geen doe-kwaliteit. Het is een zijns-kwaliteit. Je moet ervoor naar binnen keren. Ontdekken wie je bent voorbij het programma dat je geleerd hebt af te draaien. Je hele mens-zijn omarmen. Voorbij beperkende overtuigingen. Voorbij je copingsmechanismes. Voorbij angst en onzekerheid. Het vraagt erom momenten van vervreemding te herkennen en die te benutten als kansen voor innerlijke groei, als kansen om dat in de wereld aan te pakken waarvan jij weet dat het niet klopt.
Authenticiteit betekent ook dat je je laat leiden door een waarheid die verankerd ligt in het diepste van je mens-zijn. Je handelt vanuit een staat van zijn. Het vraagt om moed, lef, vertrouwen. Dealen met het gevoel van onveiligheid, angst, geen controle of regie. Niet handelen om iemand te zijn of om iets te hebben. Maar terug naar binnen, naar je essentie om daar te bepalen wat je volgende stap of besluit wordt.
Het is het domein van niet-weten, niet-doen, het leven de ruimte geven, dealen met emoties en gedachten, je intuïtie en innerlijke stem laten spreken. Je eigen licht omarmen, zodat je anderen ook kunt zien zoals ze werkelijk zijn. Het brengt je in contact met je visie en innerlijke motivatie. En dat is nodig; er moet iets zijn dat beter is en waarin je sterk gelooft, om je los te kunnen maken van de status quo.
Creëer vanuit een visie waarin je diepgaand gelooft. En breng de toekomst naar het heden.
Het maakt van jou een voorloper. Een vooróploper. Een koploper. Iemand die bruggen bouwt tussen het oude en het nieuwe denken. Die vanuit zijn of haar hele mens-zijn krachtig richting geeft aan anderen.
Want uiteindelijk is dat het doel: als jij je persoonlijk leiderschap naar een hoger level tilt, ben je in staat om werkelijk verandering te brengen in de thema’s die spelen in jouw specifieke vakgebied.
Ben jij een van deze leiders? We hebben je nodig. De toekomst maken we nú!
Hoe nu verder?
Doe mee! Ik deel regelmatig how-to’s, blogs, podcasts & interviews met mijn netwerk. Daarvoor laat ik me inspireren door het werken met klanten, (sociale) psychologie, ethiek, filosofie, organisatiekunde en een vleugje kennis uit wijsheidtradities. En ik deel de inzichten uit mijn promotieonderzoek naar (persoonlijk) leiderschap in transitie.
‘Helemaal van deze tijd en toch nieuw’ – Hans
‘Inspirerend. Geeft me handvatten voor mijn leiderschap’ – Timo
‘Deze visie; dit is waar het om gaat!’ – Herman
‘Ellemiek is een inspirerende vrouw met een ver reikende én verrijkende visie’ – Anne
The future is now!
Ellemiek Etman is leiderschapsexpert en werkt met mensen op sleutelposities die hun impact op grote (maatschappelijke) vraagstukken willen vergroten. Ze geeft workshops en lezingen, werkt één op één in leiderschapsprogramma’s en helpt haar klanten duurzame, eigentijdse organisaties te vormen.
Dat doet ze via de principes van disruptive leadership: een concept dat ontstaan is uit 20 jaar studie, persoonlijke ervaringen en inzichten uit de samenwerking met formele en informele leiders in politiek, openbaar bestuur en (middel)grote organisaties.
In 2021 startte ze met haar promotieonderzoek naar leiderschap in transitie. Hierin duikt ze nog verder in de wereld van (innerlijk) leiderschap en de paradigmashift die nodig is voor (systemische) transities. Recente inzichten uit werk en onderzoek verwerkt ze in de updates waarvoor je je hieronder kunt inschrijven.