Ongemak in de boardroom

Een zoektocht naar existentieel, toekomstgericht leiderschap

Embracing discomfort in the boardroom (PhD-research)

De transitie naar een duurzame en rechtvaardige economie raakt aan de kern van hoe we organiseren, besturen én leidinggeven. In mijn promotieonderzoek, begeleid door mijn promotoren van de Universiteit voor Humanistiek en Nyenrode Business University, startte ik met onderzoek naar het ongemak dat bestuurders en commissarissen ervaren in het spanningsveld tussen bestaande economische routines en de roep om ecologische en sociale verantwoordelijkheid.

Ongemak, zo blijkt uit mijn vooronderzoek, is geen bijzaak maar een sleutel tot verandering. Het manifesteert zich wanneer persoonlijke waarden wringen met professionele verwachtingen, wanneer de vertrouwde manier van zaken doen botst met de eisen van deze tijd. Maar juist dit ongemak – mits erkend en onderzocht – kan een motor zijn voor persoonlijke en bestuurlijke transformatie.

Process of becoming of ESG-oriented leaders

Mijn vervolgonderzoek richt zich op leiders die deze spanning niet uit de weg gaan, maar actief bevragen. Ik noem hen ESG-georiënteerde leiders: corporate bestuurders en commissarissen die de moed hebben om hun rol opnieuw vorm te geven, vanuit verbinding met zichzelf, met anderen en met de wereld.

In de co-creatieprogramma’s Ongemak in de Boardroom en Verdiepte Governance: omarm het ongemak in de boardroom onderzoeken deze leiders een andere praxis, gestuurd door ethische betrokkenheid, verantwoordelijkheid en de gevoelde of waargenomen noodzaak van duurzame waardecreatie. Ik werk aan deze programma’s mee als lid van het begeleidende/ faciliterende kernteam. Als PhD-onderzoeker krijg ik van dichtbij inzicht in het ‘process of becoming’ (Steven Segal) dat deze mensen doorlopen. In mijn proefschrift onderzoek ik dit wordingsproces van ESG-leiders vanuit een existentieel perspectief.

Publicaties

Centraal staat de vraag hoe ESG-gerichte leiders hun existentiële wordingsproces ervaren en wat we hiervan kunnen leren over toekomstgericht leiderschap en governance. Op dit moment is de fase van dataverzameling afgerond. Ik ben alle bestuurders en commissarissen heel dankbaar die hieraan hebben meegewerkt.

De komende periode werk ik aan de publicaties aan de hand van vier onderling verweven dimensies:

1. Existentieel-ethische vorming
Onderzoekt hoe ESG-gerichte leiders geconfronteerd worden met existentiële thema’s zoals verantwoordelijkheid, vrijheid, eindigheid en zingeving. Deze spanningen markeren het beginpunt van innerlijke heroriëntatie en roepen fundamentele vragen op over wat het betekent om ‘goed’ te handelen binnen leiderschap. Gebaseerd op o.a. Irvin Yalom en existentiële psychologie.

2. Resonantie als existentiële ervaringswijze
Onderzoekt hoe ESG-leiders momenten van geraakt worden ervaren en hoe deze ervaringen — vaak onverwacht, niet op afroep beschikbaar en diep persoonlijk — richtinggevend zijn voor hun leiderschap. Resonantie (Hartmut Rosa) functioneert hier als een ervaringsmatig, belichaamd weten, dat voorbijgaat aan puur rationele, cognitieve besluitvorming. Het creëren van resonantieruimte biedt de mogelijkheid om nieuwe betekeniskaders te openen, controlemechanismen te onderbreken en te (her)oriënteren op waarden en handelen.

3. Cultureel-morele positionering
Analyseert hoe ESG-leiders hun waarden en morele koers articuleren binnen – of juist buiten – dominante ‘social imaginaries’. Onderzoekt de spanning tussen persoonlijke wereldbeelden en institutionele context, met behulp van o.a. Charles Taylor (social imaginary) en Annick de Witt (world views).

4. Relationeel-existentiële heroriëntatie
Richt zich op de wijze waarop bestuurders en commissarissen binnen de boardroom omgaan met relationele spanningen, wederkerigheid, rolherijking en macht. Deze dimensie legt bloot hoe governance zich kan herschikken wanneer de relaties zelf worden bezien als dragers van existentiële betekenis en ethische potentie (Buber, Rosa, Taylor).

Zodra deze en andere publicaties beschikbaar zijn kun je ze hier vinden.