PhD-project
Ongemak in de boardroom
Maatschappelijke, technologische en ecologische ontwikkelingen versnellen niet alleen, maar versterken elkaar ook op manieren die ontregelend en vaak ongrijpbaar zijn. Grand Challenges op het gebied van bijvoorbeeld klimaat, technologische ontwikkelingen (AI), geopolitiek, verduurzaming en polarisatie belichamen een bredere dynamiek waarin tegenstrijdige eisen, voortdurende verandering en verlies aan handelingszekerheid samenkomen. Ze zijn urgent, onzeker en waardegeladen, en zijn vaak paradoxaal van aard.
Deze tijd wordt gekenmerkt door een diep structurele spanning: aan de ene kant de roep om controle, efficiëntie en meetbaarheid, en aan de andere kant een realiteit die zich juist onttrekt aan maakbaarheid, voorspelbaarheid en overzicht (Howard, 2009; Rosa, 2019). Deze samensmelting van complexiteit en paradox wordt ook wel aangeduid als paradexiteit — een toestand waarin tegenstrijdige krachten niet opgelost kunnen worden, maar blijvend naast elkaar bestaan en handelen onder druk zetten.
Spanning in de bestuurskamer
Spanning als gevolg van Grand challenges blijft niet buiten de bestuurskamer: ze herhaalt zich juist daar, in gesprekken, afwegingen en positioneringen van bestuurders en commissarissen die hun weg zoeken binnen een veld van structurele tegenstrijdigheid. Juist daar, waar richting gegeven moet worden, wordt de spanning tussen controle en het omgaan met niet-weten en onzekerheid het meest tastbaar.
In deze context blijkt uit onderzoek en praktijkervaring dat het oppakken van urgente maatschappelijke thema’s in de bestuurskamer vaak complex is. Tegelijk neemt de druk toe om richting te geven aan vraagstukken die zich moeilijk laten overzien. Bestuurders en commissarissen bevinden zich in een veld van verantwoordelijkheid, maatschappelijke verwachting en voortdurende verandering. We weten uit de praktijk ook dat het omgaan met deze maatschappelijke opgaven in de bestuurskamer ongemak oproept – ongemak dat zich niet eenduidig laat duiden, maar wel voelbaar aanwezig is in hoe leiders zich tot hun taak en hun context verhouden.
Kern PhD-project
Ongemak is het startpunt van mijn promotieonderzoek.
Centraal staat de ervaring van ongemak in de boardroom en het wordingsproces van leiders, tegen de achtergrond van maatschappelijke complexiteit en governancevraagstukken.
Begeleiding
Mijn promotieonderzoek wordt begeleid door twee promotoren:
- Prof. dr. Patrick Nullens, buitengewoon hoogleraar ‘Leadership Ethics and Humane Economics’, Universiteit voor Humanistiek
- Prof. dr. Robert Jan Blomme, professor of Organization Behavior, Nyenrode Business Universiteit
Ik ben als extern promovenda verbonden aan de bijzondere leerstoel van prof. Nullens aan de Universiteit voor Humanistiek.
Interviews met bestuurders en commissarissen
In-depth groepsinterviews met bestuurders en commissarissen
%
Respons op de surveys
Onderzoekscontext
Een belangrijk deel van mijn promotieonderzoek is ingebed in de context van de langlopende leer- en onderzoeksprogramma’s Ongemak in de Boardroom en Verdiepte Governance. In deze programma’s werken bestuurders en commissarissen in zogeheten Communities of Practice (CoP’s) gedurende een jaar samen aan persoonlijke en collectieve vraagstukken op het snijvlak van leiderschap, governance en maatschappelijke transitie. Ze verkennen het ongemak in de boardroom en ontwikkelen good practices die het ongemak erkennen en benutten.
Vanuit een ‘inside-out’ benadering wordt gewerkt met reflectie, dialoog, wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen. Spanningen worden niet geproblematiseerd, maar onderzocht als mogelijke bron van richting en verdieping.
Als lid van het vierkoppige kernteam ben ik mede verantwoordelijk voor de opzet, begeleiding en inhoudelijke vormgeving van deze programma’s. Vanuit deze intensieve setting zijn kwalitatieve data verzameld, via individuele interviews, groepsgesprekken met wetenschappers, bestuurders en commissarissen en tussen bestuurders en commissarissen onderling. Deze data vormen een essentieel fundament voor mijn promotieonderzoek naar ongemak, leiderschap en het proces van wording in de bestuurskamer.
Meer informatie over Verdiepte Governance is te vinden via: www.verdieptegovernance.nl
Wetenschappelijke artikelen in voorbereiding (working titles)
1. Tension in the boardroom: a conceptual exploration through the lens of sensemaking
What is ‘tension’, explored in the context of governance and societal complexity?
2. Process of becoming in a leadership role: encountering existential themes in the boardroom
Which existential themes are present in the becoming of leaders?
3. Shifting attention as reflexive and receptive practice in the context of leadership
What emerges when corporate leaders engage in a receptive and reflective practice of attention?
4. On boardroom dialogue
Article 4 explores the interaction between c-suite and non-executive/supervisory roles and is currently under development.
Overige publicaties
Als kernteam van Ongemak in de boardroom en Verdiepte governance publiceerden we in relatie tot de ESG-transitie een drieluik in het tijdschrift Goed Bestuur & Toezicht:
Deel 1. De zeven praktijken: ongemak in de boardroom
Nullens, P., Blomme, R. J., De Zwaan, J., & Etman, E. (2025). Goed Bestuur & Toezicht, 2025(1), 12–16.
Deel 2. Ongemak in de ESG-transitie
Etman, E., Blomme, R. J., De Zwaan, J., & Nullens, P. (2025). Goed Bestuur & Toezicht, 2025(2), 10–15.
Deel 3. Ongemak, paradoxen en deep leverage points voor de ESG-transitie
De Zwaan, J., Etman, E., Blomme, R. J., & Nullens, P. (2025). Goed Bestuur & Toezicht, 2025(3), 14–19.
Wil je meer weten over het wetenschappelijk onderzoek naar of de leerprogramma’s van Verdiepte Governance en Ongemak in de Boardroom?
Bezoek de website Verdiepte governance via 👉 www.verdieptegovernance.nl
Voor vragen of samenwerking kun je contact met mij opnemen 👉 via het contactformulier.